J.A. Zwijsen als dirigent

De activiteit van J.A. Zwijsen als dirigent vatten we hier samen in drie paragrafen:

• als vaste dirigent voor enkele theaters en gezelschappen
• als gelegenheidsdirigent in enkele orkesten
• als aannemer-dirigent van zelf samengestelde gelegenheidsorkesten

Vaste dirigent

• Kerkkoor H.Hart – het kerkkoor van zijn parochiekerk in Antwerpen
• Cinematheaters – In de periode van de stille film dirigeerde hij de cinemaorkesten in de zalen Majestic (1925-1928), Coliseum (1928-1929) en Olympia (Corso) in Borgerhout (1929-1931)
• Revuetheater Hippodroom (1935-1944) – Hier zorgde hij vooral voor muziek voor de revues van Rik Senten en functioneerde hij ook als orkestleider.
• Revuetheater Luna (1939-1940) – of ‘Nieuw-Lunatheater’ genoemd op de Sint-Jacobsmarkt.
• Operettentheaters Rubens en Lehar (1950) – zij traden respectievelijk op in het Concordiatheater en in het Rubenspaleis.
• Koninklijke Nederlandse Schouwburg (K.N.S. 1945-1950/1955) – Zwijsen werkte hier als muzikaal adviseur en trad dan ook sporadisch op als dirigent van een bescheiden orkest wanneer toneelmuziek vereist was. Hij dirigeerde de jaarlijkse Komediantenrevues tussen 1945 en 1952.
• Operettengezelschap De Gildebarden (1960-1967) – zij traden vooral op in hun feestzaal Sint-Andries en namen ook elk jaar deel aan de operettenwedstrijd en -festival in Leuven.

Gelegenheidsdirigent bij vaste orkesten

• Koninklijke Vlaamse Opera (K.V.O. 1941-1944) – Zwijsen was hier repetitor-begeleider, trad als dusdanig regelmatig op als koordirigent, maar kon het orkest dirigeren ter gelegenheid van de uitvoering van enkele van zijn eigen balletcomposities.
• Opera Bergmans of de Spectacles Lyriques Français, ook Franse Opera genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog maakte Zwijsen deel uit van het orkest dat er onder leiding van de Waalse dirigent François Gaillard de Franse operavoorstellingen begeleidde. In die reeks dirigeerde hij zelf in 1945 en 1946 de opera’s La Tosca van Giacomo Puccini en Werther van Jules Massenet. Telkens in regie van de initiatiefnemer van deze voorstellingen, de Waalse impresario en schrijver Antoine Bergmans.
• De Philharmonie van Antwerpen (1955-1966) – Zwijsen was er orkestregisseur, maar nam nu en dan het dirigeerstokje op om bij een of andere gelegenheid een kamermuziekgezelschap van de Philharmonie samen te stellen en te dirigeren.

Aannemer-dirigent van gelegenheidsorkesten

Revues en operetten

• Hippodroom – Fantasiaorkest – In 1946 dirigeerde Zwijsen in de Hippodroom het eerste (misschien ook het laatste) ‘monster variété spektakel’ Fantasia van de Algemeene Spectakel- en Concertonderneming onder directie van W. De Vos. Het zou de eerste in een reeks worden, maar we weten niet of het later nog herhaald is. Tijdens deze voorstelling werd zijn wals Garden Party gespeeld, waarop gedanst werd door de 16 Wimfidor girls met M. Arnou als solodanseres. Naast acrobaten en fakirs, de conferencier Oscar Ferket, en ‘de koningen van het mondorgel’ The 5 Hotcha’s, zong er ook de bas Edward De Decker fragmenten uit de opera’s Paljas, Faust en Carmen.
• Hippodroom – revue van Fé Pasmans – In 1948 dirigeerde en componeerde hij voor een van de naoorlogse revues van Fé Pasmans, de ‘Jubel-revue’ ‘t Zit er tegen ! met de balletten onder leiding van Jenny Boeva.

De grote bals

In de glansperiode van de grote Antwerpse bals werd Zwijsen regelmatig geëngageerd om een symfonisch orkest samen te stellen, zoals bijvoorbeeld ter gelegenheid van :

• het carnavalbal in februari 1937 in de Dierentuin ; een tweede orkest werd gedirigeerd door André Felleman.
• het halfvastenbal in maart 1937 van het Aanmoedigingscomiteit voor Artistieke Werking, eveneens in de Dierentuin ; andere orkesten daar waren The Collegians en het orkest Felleman.
• het gala-artistenbal in maart 1946 ten voordele van de Penning van de Toneelspeler in de Stedelijke Handelsbeurs. Zwijsen dirigeert daar zijn zogenaamd Fantasia-orkest. Het tweede orkest daar was het Schlager Amusement Orkest onder leiding van Bob Green.
• het gala-artistenbal in februari 1950 in de Stedelijke Feestzaal. Traditioneel zette men in Antwerpen met dit bal het carnaval in.
• het Bal van de Burgemeester in december 1954. Voor deze gelegenheid componeerde hij ook een Burgemeesterwals.

---

Eerste versie 25 mrt 2018

Last Updated on 5 mei 2024 by Erik Zwysen