Cinemaorkesten (O-R)

De orkesten in de Antwerpse cinematheaters

Hieronder de lijst van de Antwerpse cinema’s en hun dirigenten tussen ca 1915 en 1930, voor zover ons bekend, aangevuld met enkele gegevens over de orkesten. De meeste orkesten verdwenen uit de cinemazalen op het einde van 1929 naar aanleiding van de overschakeling van de stille film naar de geluidsfilm.

ODEON

Kunstlei 48 (wordt Frankrijklei)
Opening: oktober 1913
aantal orkestleden jan / dec 1926:
8 / 8		Frans De Blaer (-1922)
Withaegens (1922)
Leon Keyseler (1922-)
Ivan Delrue (1925-)
Paul Douliez (1927-)
Henri Kennes (1928-)
@ wordt SAPHO-PALACE ODEON (1929)
@ wordt ODEON-THÉATRE DES AVENUES (1931-1932) – daarna opnieuw ODEON
@ wordt STUDIO 48 (1938-1947) – VOG (1947-)

  • Keyseler was violist in het orkest van Withaegens voor hij, waarschijnlijk eind december 1922, als dirigent aan de slag ging.
  • Paul Douliez was pianist in het orkest van Ivan Delrue.
  • Vanaf april 1928 stond het orkest onder leiding van Henri Kennes, met onder anderen : Nic Lahaye en Hipp. Steylaerts, violisten; A. Horemans, cello; Irma Van Trier, piano.
  • In december 1929 werkte Odeon nog met een orkest.
  • Op 28 maart 1930 werd de eerste geluidsfilm vertoond – Het Levende Wrak (Submarine, Amerikaanse film uit 1928). Als voorprogramma ging de Joodse zang- en klankfilm Hoe lang nog??. De films werden afgewisseld met het orkest.
  • Na de invoering van de geluidsfilm werd het orkest o.l.v. Henri Kennes nog een tijdlang behouden.
29 december 1927, La Métropole
L’orchestre de l’Odéon est sans contredit un des meilleurs parmi les petits orchestres de Ciné de la ville. Le mérite en revient pour une bonne part à son jeune chef : M. Douliez, compositeur de talent et pianiste virtuose.

OLYMPIA

Drink 26, Borgerhout
aantal orkestleden jan / dec 1926:
6 / 6		L. De Laet
J. Dickers
J.A. Zwijsen (1929-)
@ wordt CORSO (1930)
  • Na de invoering van de mechanische begeleidingen in de cinema’s in 1929, nam de Toonkunstenaarsvereniging zelf het beheer van deze zaal in handen. De zaal heropende eind november 1929 en de vereniging plaatste er een volledig symfonisch orkest o.l.v. J.A. Zwijsen.

PALATINAT

Carnotstraat 22
Open van 1918 – 1929
aantal orkestleden jan / dec 1926:
12 / 9		Louis Gebruers
@ was operettentheater PALATINAT (1910-1918)
@ wordt operettentheater LUNA (1929-1933)
  • Deze zaal heropende op 4 mei 1918 als kinema- en variétés-schouwburg onder leiding van Henri Dirks. Die had ook al de cinema’s Odeon, Alhambra en Prins Albert onder zijn beheer.

PATHE

de Keyserlei-Appelmansstraat
aantal orkestleden jan / dec 1926:
14 / 8		Jos Verheyen
Ivan Delrue

PHONO

Lange Koepoortstraat 52
aantal orkestleden jan / dec 1926:
6 / 6		Paul Moreau

PRINS ALBERT

Diepestraat 16
Opening: sep 1909
@ was zaal Alaska
  • Werkte in december 1929 nog met een volledig orkest.

PRO ARTE

  • Werkte in december 1929 nog met een volledig orkest.

ROMA

Turnhoutsebaan 286, Borgerhout
Opening: oktober 1928
Aantal orkestleden in december 1928:
15		Michel Frederix (1928-)
 
  • Op 28 maart 1930 vertoning van de eerste geluidsfilm De Variété Artist (The Great Gabbo, Amerikaanse film uit 1929)

ROXY

Meir 68
Opening: augustus 1928
Aantal orkestleden in december 1928:
25		Tony Vaes (1928-)
@ was Théâtre des Variétés (1904-1914/1919)
@ was Volksgebouw (1920-1926)
@ was operettentheater PRADO  (1926-1927)
  • De opening van cinema Roxy vond plaats op vrijdag 10 augustus 1928 met de film Le chanteur de Jazz (The Jazz Singer) in stille versie. Het orkest zou 24 muzikanten tellen. Voor en tijdens de vertoning ‘concert artistique’ door het orkest, de twee grote orgels en de jazz-band. Orkestleider Tony Vaes voerde enkele eigen composities uit en speelde tijdens de film ook als solo-saxofonist.
  • Twee weken later werd de Amerikaanse film Ben Hur gedraaid (A Tale of the Christ, 1925). Deze film werd meegeleverd met een partituur van William Axt en David Mendoza, deels gecompileerd, deels origineel. Hierbij werd de verandering van motief telkens door de film zelf aangegeven met een lichtsignaal voor de dirigent. Dit was een nieuwigheid op weg naar de synchronisatie van projectie en begeleidende muziek. Deze film liep zes weken.
  • Op zondag 16 februari 1930 vond een eerste proefneming in Antwerpen van klankfilm plaats in de Roxy, “na een gewone avondvertoning en zonder de minste voorafgaandelijke aankondiging.” Het betrof een fragment van de film Accusée, levez-vous, toebehorend aan de firma Gaumont. (Wildiers, 1956)
  • Op donderdag 20 februari 1930 gaf Gaumont een proefvoorsteling met de ‘Ideal Sonore Gaumont’ in de zaal Roxy. Met een selectie van films onder andere: Paroles et Musique – Collier de la Reine – Chanson de Paris.
  • Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm De Zingende Gek (The Singing Fool, Amerikaanse film uit 1928)
Eerste versie 10 mei 2011
laatste aanpassing :

Last Updated on 5 augustus 2023 by Erik Zwysen