De orkesten in de Antwerpse cinematheaters
Hieronder enkele gegevens over de orkesten die in de Antwerpse cinematheaters speelden tussen ca 1915 en 1930.
Cinema
opening
–
sluiting
aantal leden in het orkest
jan/dec 1926
orkestleiders
AGORA
Turnhoutsebaan 327, Borgerhout
jun 1928
Theo de Greef (1928)
Guillaume De Vos (1928-)
- Op vrijdag 8 juni 1928 opende deze zaal met ongeveer 1800 zitplaatsen onder het bestuur van Louis Bogaerts met de film ‘Paname’.
- Bij de opening in juni 1928 telde het orkest onder leiding van Theo De Greef 20 muzikanten.
- Guillaume De Vos was orkestleider vanaf september 1928.
- In december 1928 telde het orkest volgens het jaarverslag van de Toonkunstenaarsvereniging 13 orkestleden in vaste dienst.
ALHAMBRA
Hoogstraat 35
… / 5
- In 1920 werden de orkestleden Jos Houwer, pianist, Laeremans, cello en Felbier, viool, uitgesloten uit de Toonkunstenaarsvereniging omdat ze met de eigenaar van de bioscoop een contract sloten zonder goedkeuring van de vereniging.
- De Alhambra werkte in december 1929 nog met een volledig orkest.
AMÉRICAIN
Brederodestraat 197
3 / 3
J. Verbert
AMÉRICAIN PALACE
Diepestraat 145
dec 1922
9 / 9
Marcus
ANTVERPIA
Sint-Jansstraat 4 (Aalmoezeniersstraat)
5 / 4
Ivo de Ridder
ANVERS PALACE
Appelmansstraat 31
apr 1915
20 / 16
Frans Van Dyck (1915-),
Julien Neufcour (1919-),
Jan Tasset (1920-),
Renaat Van Zundert (1921-)
- In 1920 maakten deel uit van het orkest : violist Mariën, cellist Van Sintruyen en fluitist Casteleyn.
- Orkest in 1923 onder leiding van van Zundert : de heren Van der Borght (1e viool-solo), Lahaye, Bogaerts en Hallaerts (violen); de Puysseleer (alto) ; Van Sintruyen en Snellaert (cello) ; Vernay (contrabas); Casteleyn (fluit); Paulis (hobo); De Pooter (klarinet) ; Van Hove (fagot) ; Verbruggen (hoorn) ; Op de Beeck (trompet); Collart (trombone); Weitman (pauken); Baut en Douliez (piano).- In 1928 maakte Snellaert nog deel uit van het orkest als cellist.
- In februari 1925 vertoonde men de film “Le Miracle des Loups” met de originele begeleidende partituur van de Franse componist Henri Rabaud. Het is vermoedelijk de eerste keer dat in Antwerpen het cinemaorkest een origineel bij de film horende partituur uitvoerde.
- In september 1929 werd het orkest vervangen door een grammofooninstallatie. Van Zundert bleef verantwoordelijk voor de keuze van geluid en muziek.
- Op 28 maart 1930 werd als eerste geluidsfilm ‘Het Lied van Parijs’ gedraaid. Oorspronkelijke titel : ‘Innocents of Paris’ (1929)
ASTORIA
Bredabaan, Merksem
1921
9 / 8
J. Bartels
ASTRID
Berchem
- In december 1928 telde het orkest 5 leden.
BOTHA
Bothastraat, Borgerhout
6 / 5
Van Havenberghe
CECIL
Kunstlei 14 (Frankrijklei)
@ was PANTHEON tot 1918;
@ werd MAJESTIC vanaf 1921.
1918 – 1921
De Blaer
COLISEUM
Meir 65
@ was WINTERGARDEN (1910-1919) / WINTERGARTEN
feb 1920
9 / …
Leon Keyseler (1920-1921)
Guillaume-Eduard Delhaes (1921-1924)
John De Bock (1924-1926)
De Cock (1926-1928)
J.A. Zwijsen (1928-1929)
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘Het Halssnoer der koningin’ = Le Collier de la Reine’ (1929)
DE LEEUW
Drie Koningenstraat 19, Berchem
Martens
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘De Variété Artist’ = ‘The Great Gabbo’ (1929)
DIXI
Handelstraat 47-49
8 / 7
Ch. Huybrechts
EDEN
Quellinstraat 6-12
okt 1916
10 / 7
J. Cootmans
M. Delatin
De Blaer
- Hier was Ivan Delrue viool-solo tot hij dirigent werd in cinema Odeon.
EMPIRE
Appelmansstraat 25
@ was operettentheater PALLADIUM (1921-1923)
jan 1924
16 / 19
Jan Tasset (1924-)
Leo Van den Broeck (1924-)
Paul Moreaux (1926-)
Clement d’Hooghe (1928-)
- Julia Aerts was pianiste in het orkest van P. Moreaux.
- Op vrijdag 30 december 1927 werd het orkestorgel ingehuldigd door Jos Vaes die als orgelist in het orkest van Moreaux werd aangeworven. De film waarvoor het orgel toen voor het eerst in de muzikale aanpassing werd ingeschakeld was “The Scarlet Letter” – “De Roode Letter” met Lilian Gish in de hoofdrol. Het orgel werd geleverd door de firma Standaart te Schiedam.
- Eind november 1928 nam Clement d’Hooghe de leiding over van het 20-koppig orkest, waaronder Frans Wigy, viool-solo.
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘Het Theater Schip’ = ‘Show Boat’ (1929)
FOLIES-BERGÈRE
Wapperstraat 2
–
mei 1929
6 / 9
John Faes
Cesar Borré
J.M. Withaegens
A. Potmans
- Op vrijdag 31 mei 1929 werd de laatste filmvertoning gegeven, ‘L’Atlantide’ (film uit 1921), ten voordele van het personeel. De film werd begeleid met groot orkest, samengesteld uit de orkesten van de Folies-Bergère en de Empire, onder leiding van Clement D’Hooghe.
FORUM
Brederodestraat 101
@ was danszaal APOLLON
(1896-1921)
mei 1922
9 / 9
Jan Celis (1922-)
Jan Van de Velde (1928-)
- Het cinema- en variététheater Forum opende op vrijdag 19 mei 1922.
- In december 1925 werd Jules Dirickx, operettespeler, directeur van de cinema. Hij zal deze functie uitoefenen tot aan zijn overlijden in 1936.
- De eerste verjaardag van zijn bestuurschap werd in november 1926 gevierd met de uitvoering van ‘De Jubelmarsch’ van de Belgische componist Jean De Smetsky (Jean De Smet) door het orkest onder leiding van Jan Celis. De violist van het orkest, Theo Van Doren, speelde als intermezzo het populaire ‘Le Canari’ van Poliakin voor viool.
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘De Variété Artist’ = ‘The Great Gabbo’ (1929)
KURSAAL
Statieplaats 42 (Astridplein)
4 / 4
Haesen
MAJESTIC
Frankrijklei 14
@ was MAJESTIC (tot 1914) / PANTHÉON (tot 1918) / CECIL (1918-1921)
1921
–
1922
Norbert Niessen
MAJESTIC
Carnotstraat 104
jan 1925
12 / 10
J.A. Zwijsen (1925-1928)
Jules Falck (1929-)
- De zaal opende op donderdag 22 januari 1925 met de film ‘Zijn Vaderland’ of ‘Sa Patrie’ met een orkest van 20 personen.
- Op 28 februari 1925 werd het ‘monsterorgel’ ingehuldigd.
- Vanaf 4 april 1930 huurden Jan Leenaerts en Rik Senten de schouwburg.
MODERN PALACE
Abdijstraat 21-31
nov 1920
7 / 8
Schollaert
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘De Variété Artist’ = ‘The Great Gabbo’ (1929)
MOZART
Turnhoutsebaan 361, Borgerhout
5 / 5
Theo De Greef
NATIONAL
Lange Beeldekensstraat 152
7 / …
John De Bock
Harry Reyntjens (1926-1929)
ODEON
Frankrijklei 48
@ wordt SAPHO-PALACE ODEON (1929) / ODEON THÉATRE DES AVENUES (1931)
8 / 8
Withaegens
L. Keyseler (1923-)
Ivan Delrue
Henri Kennes (1928-)
- Keyseler was violist in het orkest van Withaegens voor hij als dirigent aan de slag ging.
- Paul Douliez was pianist in het orkest van Ivan Delrue.
- Vanaf april 1928 stond het orkest onder leiding van Henri Kennes, met onder anderen : Nic Lahaye en Hipp. Steylaerts, violisten; A. Horemans, cello; Irma Van Trier, piano.
- Odeon werkte in december 1929 nog met een orkest.
- Op 28 maart 1930 werd de eerste geluidsfilm vertoond – ‘Het Levende Wrak’ – maar het orkest o.l.v. Henri Kennes werd nog een tijdlang behouden.
OLYMPIA
Drink 26, Borgerhout
@ wordt CORSO (1930)
6 / 6
L. De Laet
J. Dickers
J.A. Zwijsen (1929-)
- Na de invoering van de mechanische begeleidingen in de cinema’s in 1929, nam de Toonkunstenaarsvereniging zelf het beheer van deze zaal in handen. De zaal heropende eind november 1929 en de vereniging plaatste er een volledig symfonisch orkest o.l.v. J.A. Zwijsen.
PALATINAT
Carnotstraat 22
@ was operettentheater PALATINAT (1910-1918)
@ wordt operettentheater LUNA (1929-1933)
1918 – 1929
12 / 9
Louis Gebruers
- Deze zaal heropende op 4 mei 1918 als kinema- en variétés-schouwburg onder leiding van Henri Dirks. Die had ook al de cinema’s Odeon, Alhambra en Prins Albert onder zijn beheer.
PATHE
de Keyserlei-Appelmansstraat
14 / 8
Jos Verheyen
Ivan Delrue
PHONO
Lange Koepoortstraat 52
6 / 6
Paul Moreau
PRINS ALBERT
Diepestraat
- Werkte in december 1929 nog met een volledig orkest.
PRO ARTE
- Werkte in december 1929 nog met een volledig orkest.
ROMA
Turnhoutsebaan 286, Borgerhout
okt 1928
Michel Frederix (1928-)
- In december 1928 telde het orkest 15 leden.
- Op 28 maart 1930 vertoning van de eerste geluidsfilm ‘De Variété Artist’ = ‘The Great Gabbo’ (1929)
ROXY
Meir
@was operettentheater PRADO (1926-1927)
aug 1928
Tony Vaes (1928-)
- In november 1928 werd in de Roxy een bioscooporgel geïnstalleerd.
- In december 1928 telde het orkest 25 leden.
- Op 28 maart 1930 eerste geluidsfilm ‘De Zingende Gek’ = ‘The Singing Fool’ (1928)
TOKIO
Verlatstraat
dec 1922
11 / 11
Flor Pierré
- Op dezelfde plaats bevond zich voor de oorlog ook al de cinemazaal Tokio. Die brandde echter af op 10 oktober 1914.
TRIANON
Berchem
- In december 1928 telde het orkest 9 leden.
TRIANON
Heistraat, Wilrijk
1921
Frans Boonroy
TROCADERO
de Keyerlei-Quellinstraat
sep 1920
Ivo de Ridder (1920-)
Ciciotti (1923-)
De Cock
- De cinema-musichall Trocadero opende op donderdag 30 september 1920 onder het bestuur van G. Van Mol met een liefdadigheidsavond ten voordele van de invaliden, oorlogsweduwen en -wezen. Als attractie trad onder meer de heldentenor Morisson op. De film op het programma was ‘De Armeensche of de Marteling van een Volk’. Hiermee werd de eerste filmweek ingezet en ‘op algemene aanvraag’ werd de film in december hernomen. Het orkest stond onder leiding van Ivo De Ridder.
- Latere directeurs van de cinema waren Louis De Backer (1921) en Laurent Gerrebos (vanaf 1922).
- In mei 1923 werd een nieuw orkest samengesteld onder leiding van de violist Ciciotti, met onder anderen : F. De Winter, contrebasse; Aug.Ardenois, pianist; Ch.De Houwer, orgel; F.Wagemans, batterie.
WINTERGARDEN / WINTERGARTEN
Meir 65
@ wordt COLISEUM
1910
–
1919
Leon Keyseler
Van de Velde
ZOOLOGIE
Statieplaats (Astridplein)
nov 1915
14 / 17
Edmond De Herdt
Henri Ceulemans
Edg. Van Bever (1927-)
- In 1915 maakten deel uit van het orkest : Edmond De Herdt, viool; Pieter Saenen, viool; Emile Dingemans, viool; Napoleon Distelmans, alto; Henri Ceulemans, cello; Flor Gilleir, basviool; Willem de Latin, orgelist en pianist; Alfons Cluytens, pianist.
- In oktober 1928 zou het orkest onder leiding van Edg. Van Bever 25 muzikanten tellen.
- In november 1928 werd – naast het orkest – voor het eerst de mechanische muziekbegeleiding ingevoerd met het toestel “Magnavox-Igranic”. Men speelde ‘The Queen of Sheba’ en een film over de overtocht van het luchtschip Graf Zeppelin over de Atlantische Oceaan.
- Op 11 april 1930 werd de eerste geluidsfilm gedraaid : ‘De Man met het Ijzeren masker’ = ‘The Iron Mask’ (1929).